Kardeşlerin sultanı Mesnevi han Sıraceddin hazretleri rivayet etmiştir ki:
Çelebi Hazretlerinin tuhaf bir âdeti vardı:
Yabancıların yanında görünüşte, günahkâr (Allah’ın emirlerine aykırı iş yapma, dine göre suç olan), fasık (Günah işlemeye fırsat arayan), facir (Fena huylu) görünen kimseleri övüp:
“ Bunlar dindarlık ve takva ile meşhur, saygı değer zahit (Dini kurallara uyan) kişilerdir “ der.
Züht (Kendini ibadete vermiş), salah (Dine bağlı) ve dışı gözetmekle meşhur olanları da:
“ Bunlar fasık (Günah işlemeye fırsat arayan), insanlardır, fena adamlardır” diye yererdi.
Müritler onun bu haline şaşarlardı.
Ulu arkadaşlar Mevlana’ya:
“ Çelebi Hüsameddin böyle söylüyor “ dediler.
Mevlana:
“ Hakikat, Çelebinin buyurduğudur.
Tanrı kulların dışına değil, daima içlerindeki sırra bakar, zira
“ Tanrı şüphesiz yün elbiseye, kelime ezberleyenlere değil, kendisi için atıfet sahibi olan kalplere bakar “ denilmiştir.
(Atıfet: Karşılık beklemeden gösterilen sevgi, iyilikseverlik)
Onun bu şekilde hareketinin ikinci tevili (Söze ayrı mana verme) de şudur:
İnsanın, zahirindeki amellerinden (Görünün düşünce ve yaptıklarından) ve takvasından (Allah korkusundan dinin yasak ettiği şeylerden kaçınmak) başka bir de gizli züht (Gizli ibadet)ve takvası (Tanrı’nın her an gözlüyormuşçasına davranan) vardır ki, onun cevherinin güzelliği bunladır.
İnsanın bütün fenalıkları, bununla iyilik ve küfrü iman olur.
Yüce Tanrı:
“ Ey benim kullarım, ey benim görenlerim!
Siz bu zahirdeki işlere (Görünen işlere) bakarsınız, biz buna bakmıyoruz “ buyurmuştur.
ŞİİR:
“ Biz, bütün ülkelerin içyüzünü görenlerdeniz.
Biz, her şeyin kalbini görürüz, dışına bakmayız.”
Çünkü insan zahirde (Görünen), kötü ve kusur işleyici olduğu halde, batında (Niyetinde) o temiz sıfat ve cevher sayesinde muttaki (Allah’tan korkan, sakınan) ve ıslah edicidir.
“ Ey iman edenler!
Müşrikler (Allah’a ortak koşanlar ) ancak bir pisliktir”
(Tevbe suresi 28)
Ayetinde buyrulan pislik, zahiri (Görünüşte) değil, batini (İçindeki fena huylar, vicdansızlık) pislikten ibarettir.
Anlayana bu kadar kâfidir.
***
ARİFLERİN MENKIBELERİ Şark İslam Klasikleri 29
Ahmet Eflaki, M.E B. YAYINLARI 489
***
Neler öğrendik:
1. Tanrı’nın iç âlemimize baktığını ve değerlendirdiğini öğrendik.
2. Tanrı’nın her an gözlüyormuşçasına davranırsak, ibadet edersek, Tanrı tarafından güzel olarak değerlendirileceğimizi öğrendik.
3. İnsanın çoğu zaman yanlış yapabileceğini ancak içten gelen yaratıldığındaki temiz özelliği sayesinde kendini düzelttiğini, hatadan döndüren düzeltici ses ile (Vicdan) iyi bir hale koyabildiğimizi, iyileştirme ve düzeltme sağladığımızı öğrendik.
4. Tanrı’ya inanmayan, inansa bile başka değerleri Tanrı emirlerinden üstün tutan kişilerin iç âlemlerinin Tanrı tarafından pislik hükmünde olduğunu öğrendik.
5. Allah’tan korkmayanların düşmanlıklarından sakınmak için yabancıların yanında din örtüsünün altında yanlış yapmağa fırsat arayanları övdüğünü öğrendik.
6. İki yüzlü bu davranışı düşmanlıklar oluşturmamak için yaptığını öğrendik.
İşte böyle yaren,
İki türlü çalışma vardır.
1. Gözetimli. (Gözetip emir verenin kontrolünde yapılan çalışma)
2. Gözetimsiz.
Gözeten olmadan kendi düşüncelerimizi ve iç âlemimizi doğru bilgi ile disipline ederek, görev ve sorumluluklarımızı bilip ve bu sınırlar içinde kalarak daima kendimizi her an denetleyen bir çalışma içinde olmaktır.
Görünüşü tek başına doğru kabul edersek yanlışa düşebileceğimizi,
Görünüşün arkasında yatan üstü örtülmüş veya gizlenmiş doğruları aramamız gerektiğini,
Görünüş ve gizlenmiş aynı değerleri taşıyorsa doğruluğundan emin olmamız gerektiğini öğrendik.
Yanlış yapabileceğimizin normal olduğunu ama içten gelen (Vicdan) veya dışarıdan doğru bir kişinin uyarısı ile yanlışının farkına varırsak kendimizi bu yanlıştan döndürerek düzeltmeye çalışmamız gerektiğini öğrendik.
Önemsememiz gereken elde edilen sonuçtur.
Müminler, Tanrı’nın sevmediğini sevmezler.
Bedavadan da düşman kazanmazlar.
*
RAVLİ
