DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5700 İNCİ BEYİT

(Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5700.A güzeller padişahı, Allah için olsun, kaçmasan, sevgi şarabım kadehime döksen de sunsan, öğüdüme kulak assan ne olur?

Hele ey ön-son, hele o övünç veren şarabı (Tanrı şarabını) sun.,

A benim aşkı beğenen güzelim, şu meclis seninle ışıklandı.

Anlamlar (Kelimelerden, sözlerden, davranışlardan, olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuçtan anlaşılanları, bunların hatırlattığı düşünce ve nesneleri gösteren) meyhanesinden (İnsanı sarhoş eden bu yerde) o can şarabını sun.,

Bu kulun-kölen (Sevgiyle bağlanmaya, sevgi, dostluk göstermeye, karşılıksız hizmet etmeye) layıktır (Uygundur) ona;

O şarabı sunarlar bana.

O can sözlerini söyleyeni şu doğru-düzen sözden, şu halka göre konuşmadan uçur-gitsin..

Yörük ata benzeyen sözlerim, zati burda koşacak meydan bulamıyor.

Gıdam gökten gelmede;

Dünya nimetlerine ağzımı yumdum.,

Öyle bir düzenbazım ki karnım zarı-zarı ağlasa bile ben güler-dururum.

Sarhoş bülbüle döndüm;

Kafesimi kırdım-gitti..

Yücelere uçtum;

Çünkü yüce gökenim (Büyük olmama rağmen daha hızlı manevra kabiliyeti olan biriyim) ben.

Öylesine sarhoş değilim, öylesine yıkılmamışım ki ateş yaksın, su götürsün beni..

Tümden deliliğe batmışım, zincirlere vurulmuşum ben.

Külah (Başlık) gittiyse yürü-git de;

Kel değilim ki, başımda halka-halka saçlarım var.,

Eşek öldüyse varsın-olsun de, şu yörük atın üstündeyim ben.

Tümden solukla doluyum;

Çünkü ney'im ben, sense neyzensin.,

Benim yakınım sensin a benim canım, o yakın yüzünden beğen bari beni.

Senin şeker kamışının yüzünden nice tablalar kırdım-döktüm..

Senin Ab-ı hayatın (Olgun insanın aklını hayvani bir hayata mahkum olmasından kurtaran, insan aklını diriltmek için söz) için nice dereler kazdım.

                                      ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                     ***

Neler öğrendik;

1. Mevlana Hazretlerinin Şems Hazretlerinden Tanrı şarabı ikram etmesini istediğini ve sevgi beklediğini öğrendik.

2. Allah dostlarının toplantısında Şems Hazretlerinin sözleriyle ışıklandığını öğrendik.

3. Mevlana Hazretlerinin Şems Hazretlerine sevgiyle bağlandığını, sevgi, dostluk göstererek ve karşılık beklemeden hizmet etmeye kendisinin hazır ve uygun olduğunu öğrendik.

4. Şems Hazretlerinin sözleri, davranışları, bunların dayandığı sebep ve sonuçları, farklı bir anlayışlardan temizleyip hakikati olduğu gibi gösteren sözler olduğunu, bunu algılayacak yetenekte olanların çok mutluluk duyacaklarını öğrendik.

5. Şems Hazretlerinin sözlerinin insan yaşayışına güç veren doğru ve düzen sağlayan sözler olduğunu, öğrendik.

6. Şems Hazretlerinin sözlerinin meydanı doldurduğunu, Mevlana Hazretleri bu yerde söz söyleyecek yer bulamadığını öğrendik.

7. Mevlana Hazretleri gıdasının gökten geldiğini, dünya nimetlerine ağzını kapayarak söz etmediğini, dünya hayatına kendi sıkıntıda, acı içinde olsa bile gülerek baktığını öğrendik.

8. Mevlana Hazretlerinin hızlı hareket eden, kafeslerden, dünya bağlarından hoşlanmadığını, yücelere uçtuğunu, aklı başında olarak yıkılmadan, sürüklenmeden yaşam sürdüğünü öğrendik.

9. Dünya kazanımlarını kaybetsek öz varlığımız olmasının yeterli kazanımın olduğunu bilmemiz, üzülmemek gerektiğini öğrendik.

   Mevlana Hazretlerin tatlılıkla dolu olduğunu, dudağımızı onun dudaklarına yani sözlerine dudağımızı dayamamız, beğenip sevmemiz gerektiğini öğrendik.

                                      İşte böyle yaren;   

Kişi olgunluğa ulaşsa bile hayvani aklın etkisinde ve zorlaması altında mahkum olmuş olanı, Mevlana Hazretleri bu olgun kişiyi hayvani aklın baskı ve zorlamasından kurtarıp insani aklını dirilten sözler söylediğini öğrendik, anladık.
                                                   *
RAVLİ

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5690 İNCİ BEYİT

(Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5690.Tanrı ve Din Şemsimin (Güneşinin) Ay yüzü, Tebriz'den doğunca çalışıp çabalama göğümü de aydınlatır, savaşa girişme göğümü de.

Ne adamım ben, ne adamım?

Pek vesveseliyim (Kötü ihtimalleri akla getirip tasalanmadayım).,

Kimi o yana çekerler beni, kimi bu yana çekerler.

Kulağımı tutup çekenin elinde bir yaya dönmüşüm, çekip durmada beni., Tutsa da evin kapısına halka gibi kaksa beni kader, tutar da damdan aşağıya atar, düşürür-gider beni.

Yoksa gökyüzünde bir yıldız mıyım ki burçtan burca giderim;

O burcun kutsuzluğundan ağlarım, bu burcun kutluluğundan gülerim.

Göklere çıkmada, burçlara ağmada, yerlere esmede, yücelere çıkmadayım; Bir soluk, yelle eşim-dostum;

Yeler-yöpürürüm;

Bir soluk da işsiz-güçsüz kalakalırım.

Bir solukta yakıp-yandıran bir ateş kesilirim;

Bir solukta kaçıp giden sel.

Hangi temeldenim, hangi mevsimden.,

Hangi pazarda satın alırlar beni.

Bir soluk olur, göklerin de yücesine çıkarım:

Bir soluk olur, Şam'a. Irak'a giderim..

Bir soluk da olur, ayrılığa dalarım, senin saçlarını geveler-dururum.

Bir solukta Ay'a yoldaşım, bir solukta Tanrı sarhoşu.,

Bir soluk, kuyuda Yusuf kesilirim, bir solukta tümden zarar-ziyan olur-giderim.

Bir soluk olur, yol keserim, gulyabani (Karanlık ve ıssız yerlerde, insanın gördüğünü sandığı korkunç hayalet) olurum;

Bir soluk olur, gevşerim, usanır giderim.,

Bir soluk da olur, şu ikisinden de dışan çıkarım, o yüce damın yücesine

ağarım.

A kanun çalan, Leyla'la Mecnun' un hevesini söyle, onların aşk nağmesini çal.,

Zincirden boşandım çünkü, aklın temel direğini söktüm gitti.

                                     ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                     ***

Neler öğrendik;

1. Allah dostu Şems Hazretlerinin Allah'ı sevdiren, Allah nuru saçan ışığının çalışmaları ve hayat savaşını aydınlattığını öğrendik.

2. Mevlana Hazretlerinin durgun biri olmadığını öğrendik.

3. Mevlana Hazretlerinin gökte-yerde gezindiğini, değişik düşüncelere girdiğini, hareket ettiğini öğrendik.

                                *

   İşte böyle yaren;

Mevlana Hazretlerinin aklın sınırlarını aştığını, her alanda hareket ettiğini öğrendik, anladık.
                                     *

RAVLİ 

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5680 İNCİ BEYİT

(Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5680. Tıpkı Nuhun gemisiyim (Felaketlerden kurtaranım);

Tümden ruh kesilirsem (Bedenini etkin kılan canlılık ilkesi, hayat gücü veren olmam) ne diye şaşılacakmış?

Fetihlerin (Savaşarak elde edenin) fethiysem ( Ülke alan, ülke açan, herkesin takdirini, övgüsünü kazanıp kendine hayran bırakan biriysem) neden şaşmalı;

Padişah soyundanım (İyi ve üstün nitelikler bulunan kökten gelenim) ben.

Görüyorum, dolun-Ay durulmuş.,

Görüyorum, yıldızlar kararmış.,

Görüyorum, deniz coşmuş-kabarmış..

Görüyorum, gemi dalgalar arasında kalakalmış.

Nuh gemisi bile olsam senin yelinle yürür-giderim..

Değil mi ki sen veriyorsun yeli (Rüzgârı), a dostum, yele verme (Savurma, boşuna harcama) beni.

Artık görüyorum;

Topluluk dağılmış-gitmiş..

Görüyorum, örtü yırtılmış.,

Görüyorum, gök delinmiş, yarılmış;

Dalgalar köpürüp duruyor.

Senin denizine geldim mi, Ab-ı hayata (Olgun kişi olarak mahkum olduğum hayvani hayattan kurtularak insan aklımı diriltmeye) dönerim.,

Fakat kıyıya düştüm mü, taşım, kayayım, cansızım ben.

Rabbim (Efendim, sahibim) doğru yolu buldurdu bana;

Aşkla sımsıkı sarıldım ben.,

Aşk, bana derman (Çıkar yol, çare vermek) etmek için doğruldu, beni iyileştirmeye (İş yapmaya engel olan sakatlığımı, yetersizliğimi gidermek veya bozuk olan ruhsal durumumu düzeltmek amacıyla tedaviye) koyuldu;

Acıdı bana.

And olsun Tanrı'ya ki ak doğanım (Padişahın elinde, leşe konmayan avcı bir kuşum) ben, ümidim (Olmasını beklediğim, olacağını düşündüğüm) padişahta.,

Leşin (Pis avın) çevresinde ne diye dönüp durayım?

Ne kargayım ben, ne çaylak (Fare avlayan kuş).

Aşk (Aşırı sevgi ve bağlılık duygusu), evime geldi-kondu;

Elinde de şarap (Tanrı şarabı doldurulacak) kadehim var.,

Yücelmeme bir merdiven, dıvara (Duvara) dayanmış bir merdiven sanki.

Düzülüp koşuldum mu (İş için hazırlanıp gönderildim mi) bayram kesilirim;

Yandım-yakıldım mı, ağacına dönerim (Güzel kokular saçarım).,

Senin yüzünden ağlarım, senin yüzünden gülerim;

Senin yüzünden gamlara batarım, senin yüzünden neşelenirim.

Seninle dirilirim, seninle ölürüm;

Seninle tutar, elde ederim, seninle yitiririm.,

Zemane de seninle susarım;

Gönlüm seninle konuşur.

                                  ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                  ***

Neler öğrendik;

1. Mevlana Hazretlerinin öğretisinin kişinin kötü duruma düşmemesi, gerçekleri olduğu gibi görememesinden yanlış kararlar ve yanlış işler yapanların zarar görmeden kurtulmasını, bir yanlış içine düşürmüşken kurtarılmasını içerdiğini, bu durumun sadece öğüt verilerek bırakılmadığını, Hazret tarafından korunur duruma gelen sevgi ve dostluk bağlılığı oluşturmak olduğunu öğrendik.

2. Mevlana Hazretlerinin kökten gelen asil bir çizgiye kalpte oluşan duyguların kaynağının başkanlığını yaptığını öğrendik.

3. Mevlana Hazretleri savaşarak elde eden biri olduğunu, başarılarını yiğitçe savaşmasına dayandığını öğrendik.

4. Mevlana Hazretleri bu kadar çok değerli özelliklere sahip olmasına rağmen daha iyi için arayışını sürdürdüğünü, böylece Şems Hazretlerini tanıdığını, onun yönlendirmesi ile hareket etmeye başladığını öğrendik.

5. Şems Hazretlerine olgun gelen kişinin hayvani akılın esaretinden kurtularak insan aklını canlandırdığını, etken hale getirdiğini öğrendik.

6. Allah'ın Mevlana Hazretlerine doğru yolu bulması için sevgililerinden Şems Hazretleri ile tanıştırdığını, sevdirdiğini, güç verdiğini, iyileştirme, iş yapma yolunda mesafe aldırdığını, ruhsal durumu düzelttiğini, verimli hale soktuğunu öğrendik.

7. Mevlana Hazretleri bu yola uygun olanları avladığını, leşle beslenenlerin yanına gitmediğini, öğrendik.

8. Mevlana Hazretlerine aşk ve Tanrı şarabı verilerek yücelmek için merdiven verildiğini öğrendik.

9. Allah'tan verilen göreve sevindiğini, öğrendik

                          *

   İşte böyle yaren;

Mevlana Hazretlerin her sözünün, her davranışının, her duygusunun aşkla ve Tanrı sarhoşluğu ile yaptığını öğrendik, anladık.
                                *
RAVLİ

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5670 İNCİ BEYİT

 (Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5670. Neşem de sensen, bayramım da sen.,

Ne güzel bahtım (Gelecekteki olayları kaçınılmaz bir biçimde belirleyen ilahi iradenin benim ve toplum için çizdiği yaşayış biçimim) var, ne mutlu bana.

Gönlümü (Kalbimde oluşan duygularımın kaynağını) sana verdim;

Ama ne de güzel verdim hani.

Aldattı beni, varımı-yoğumu yağmaladı.,

Tuttu, üst oldu bana.,

Söz verdi, yalan söyledi;

Kimden kime şikayet edeyim?

Ne yırtarım, ne dikerim.,

Ne yaparım, ne yakarım.,

Ne gecenin, gündüzün tutsağıyım;

Ne kesada (Alışverişte durgunluğa) uğramışım.

Doğu padişahı ışıdı, doğdu;

Cana ulaştı.,

Nefsin (Öz varlığın, kişiliğin) karanlıkları dağıldı-gitti;

Küfrün (Tanrının varlığına ve birliğine inanmamak) kalesi yıkıldı, yerle bir oldu.

Alıcısı (Gönül alıcı) sen olduktan sonra ne kesad (Alışverişte durgunluk) gelir adama?

Değerimi sen arttırdıktan sonra mezadıma (Açık artırma ile yapılan satış) kim tamah (Doymazlık) eder de girişebilir?

Aşkın soluğu sağragımdır (İçi Tanrı şarabı dolu kadehimdir);

Amid'im (Selçuklulardan Tuğrul beyin veziridir, edebiyat ve kitabette, şöhretlim) de aşktır, dayancım-güvencim de aşk.,

Önlüm (Esas tuttuğum yüzüm, ilerim, önceliğim, benzerlerimden farklılığım) aşka bürünür, devlet yüzüğü de aşktır onun.

Zahidin (Dinin yasak ettiği şeylerden sakınıp buyurduklarını yerine getirenin) yolu-yordamı (Yatkınlığı, alışkanlığı) da dilekten geçmek, ibadet edenin yolu yordamı da.,

Fakat benim tümden isteğim, dileğim sensin;

Söyle bakalım neyi bırakayım, kimden geçeyim?

A aşk, varlığım senin;

Rükûum (Saygıyla eğilmem) da sana, secdem (Saygıyla yere kapanmam) de sana.,

Nekesliğim (Cimriliğim) de senin için, cömertliğim de;

Zaman, seninle düzene girmiş.

Beni şeytan bile kapsaydı seni anardım ancak.,

Oysa ki beni öyle bir kaptın;

Anış bile hatırımdan çıktı-gitti.

Zaman, düşmanlarıma dost oldu;

Onlarla uzlaştı;

Ayrılık, yüreğimi yaraladı;

Uyku, baş yastığıma ayak bastı;

Fakat kutluluklarımı uyuttu.

                                       ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                       ***

Neler öğrendik;

1. Mevlana Hazretleri canını, gönlünü Şems Hazretlerine taşıdığını, kaderinin değiştirdiğini, böylece ebedi mutluluğa ulaştığını öğrendik.

2. Şems Hazretleri Mevlana Hazretlerinin değerlerini yağma ederek, aldatarak aldığını, kendisine tutsak ettiğini, çaresiz bıraktığını öğrendik.

3. Şems Hazretlerinin ışığı ile Mevlana Hazretlerinin öz varlığının, kişiliğinin karanlıkta kalmış kısımlarının aydınlanıp görünür duruma geldiğini, Allah'ın varlığına birliğine inancının şüphelerden tamamen arındığını öğrendik.

4. Alıcı olan Şems Hazretleri olunca kişinin değerinin artacağını öğrendik.

5. Mevlana Hazretleri aşkın soluğuyla sarhoş olduğunu, aşkla, aşkı kendine güvence ve dayanç yaparak şiirler söylediğini öğrendik.

6. Mevlana Hazretleri esas tuttuğu yüzünün, ileriyi esas aldığını, önceliğinin, başkalarından farklılığının aşka bürünür olmasının olduğunu, Tanrının yetkili kıldığı, sırlarını bağışladığı, ilmiyle kudretiyle desteklediği, yetki verdiği kişinin sözlerini doğru çıkardığı, isteğini kendi isteği olarak gerçekleştirdiği, diğer insanların kabul ederek boyun eğdiği, erdeme ve ölümsüzlüğe kavuşturmaya, insanları yönlendirme ve yöneltme makamına aşkla ulaşıldığını gösterdiğini öğrendik.

7. Dinin yasak ettiği şeylerden sakınıp buyurduklarını yerine getirenin yolunun, yatkın ve alışkanlığının da kişisel dileklerden geçip aşkla yol almak olduğunu öğrendik.

8. Allah'a olan inancın, ibadetin aşkla düzene gireceğini öğrendik.

9. Şeytanın tamamen kontrol ettiği kişinin bile aşkı anmasıyla bu dertten kurtulacağını öğrendik.

                             *

   İşte böyle yaren;

Aşk haline giren kişinin Nuh'un gemisine binmiş kişi gibi olacağını öğrendik, anladık.
                                     *
RAVLİ

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5660 İNCİ BEYİT

 (Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5660. Senin şekerini elde ettim, senin okunla öldüm, can verdim.,

Fakat ne oldu da seni avlarken yayımı, okumu kırar benim.

Gönül Salâh' ı (Kalpte oluşan duyguların kaynağını düzeltme, iyileştirme), din Salâh'ı (Allah'a, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren, düzelme ve iyileştirme sağlayan) seni sevdi;

Gerçekler güneşi (Hakikati olduğu gibi gösteren), gerçekler alemindeki Ay sana düştü ya;

Artık benim canım (Yaşamımı sağlayan gücüm, diriliğim) da sen oldun-gitti, ruhum da (Bedenimi etkin kılan canlılık gücü de).

Öylesine özü doğru (Benliği, manevi varlığı, içi, nefsi, yönü değişmeyen, eğri, çarpık olmayan) bir kulum ki doğduğum gündenberi gönlü (Kalpte oluşan duyguların kaynağını) de senin gözünle gördüm, canı (Özümü) da...

Gönlü de (Duygularımın kaynağını da) sana verdim, canı da.

Aşk, ne duyar-bilirse seven kişinin havasına uyar da bilir yazısını yazdı., Artık ona baş vururuz, onun buyruğuna uyar-gideriz biz.

Senin şarabını (İkram ettiğin Tanrı şarabını) içtim mi, senin şarabın gibi coştum mu.,

Senin kaftanını (Dış giysini) giyindim mi, beyim, padişahım, Keykubad'ım (Büyük ve ulu padişahım) ben.

Güzellik alemine Ay kesilen (Görünmeyeni gösteren) geldi de kavuşmaya, buluşmaya çağırdı beni.,

Ağırladı, suvardı (Suladı) beni;

Üstünlükte ileri geçti benden.

Halkın içinden beni seçti ya;

Ben de senin sevgi kemerini (Kendimi sevgiliye hizmet etmek için karar verdim) kuşandım.,

Keremini (Bağışını, iyiliğini) gördüm ya;

Ben de keremlere (Bağışlara, iyiliklere) giriştim, lütuf elimi açtımü(Vermeye, bağışlamaya başladım).

Gelin ey aşıklar, gelin;

Ulaşmaya, kavuşmaya teslim olun,.

Dolun-Ay doğdu;

Sevgi geldi-çattı;

Nimetler (Yararlanılan imkanlar) bağışladı.

Adı-sanı (Meşhur olmayı) ne yapayım;

Senin yüzünden kimsecikler yitip gitmez ki.,

Ne edeyim altını, gümüşü;

Şu defineye düştüm zati.

Aşk yalımlandı (Alevlendi);

Işık-ışık doğdu;

Sabrın (Olacak veya gelecek bir şeyi telaş göstermeden bekleme) da üstüne yüceldi-gitti..

Dolun-Ay bile görünmez oldu da gönül, baş eğdi, teslim oldu ona.

                                ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                ***

Neler öğrendik;

1. Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerini tanımakla duygularının kaynağında düzelme ve iyileştirmeler olduğunu, baş gözüyle göremediğimiz doğa üstü güçlerin, kutsal varlıkların sistemdeki iyileştirme ve düzeltme vasıtası olmasını sevdiğini öğrendik.

2. Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerinin hakikati olduğu gibi gösteren, gerçekleri görünür kılmasını çok sevdiğini öğrendik.

3. Mevlana Hazretleri kendi inandıklarının, gördüklerinin Şems Hazretlerinin anlatımıyla daha da dirildiğini, bu hakikati gören, yaşam gücünü, diriliğini Hazrete candan bağlandığını öğrendik.

4. Özü doğru olana Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerini tanımadan önce benliğinin, manevi varlığının, nefsinin, iç dünyasının, tüm duyguların kaynağı Şems Hazretlerinin gözüyle görmesi ile kendi varlığını aşkla Şems Hazretlerinin varlığına taşımaya karar verdiğini öğrendik.

5. Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerine canını, gönlünü taşıyarak onun ikramı ile coşkunluğa ulaştığını, dünya padişahlığı kazandığını öğrendik.

6. Şems Hazretlerinin iyiliğini, bağışlarını, ikramlarını gören Mevlana Hazretlerinin kendisinin seçilmesinden çok memnun olduğunu, örnek alarak aynı davranmaya başladığını öğrendik.

7. Mevlana Hazretleri aşıkları bu alana davet ettiğini, Allah'a ulaşma, kavuşma öğretisine teslim olmaları için davet ettiğini öğrendik.

8. Allah dostunu kendine sevgili edinenin dünyada sahip olunacak meşhur olmanın, altın, gümüş, makam sahibi olmadan çok değerli olduğunu, sevgilinin yüzünü görmenin hazineler değerinde olduğunu öğrendik.

                                   *

   İşte böyle yaren;

Allah dostuna aşkı alevlenen kişinin ışıklarla dolacağını, sabrının karşılığını fazlasıyla yücelme ile göreceğini, Aşık olduğu Allah dostunun ışığının kuvvetiyle görünmez olacağını, boyun eğerek, teslim olarak birlikte yerini alacağını öğrendik, anladık.
                                        *
RAVLİ

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5650 İNCİ BEYİT

(Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5650. Gizli güzelimin yüzünden, gizli bir ateşle gönül gibi tutuşmuşum.,

gönlümü parlatacak bir güzel yüzünden susmuş-kalmışım.

Gördüm ki dilim (Sözlerim), gizlice sırlarımı gammazlıyor.,

Açık söz söylemek şöyle dursun, gizli-kapaklı söze bile ağzımı yumdum, sustum-kaldım.

Hayali, aşk yoluna kılavuz olarak geldi bana.,

Yolundan bahsedeyim;

Fakat kılavuzdan hiç bahsetmem, susmuşum-gitmiş.

Gamla (Üzüntü ile) parıl-parıl parlamışım, gam yüzünden birşeyler bellemişim (Öğrenip akılda tutmuşum)...

Gamdan feryad etsem de gamı bana öğretene dair bir şeycikler demem; Susmuşum.

Fıstık ağızlı bir güzel yüzünden ağzım yumulmuş-gitmiş..

Onun şeker kamışına benzeyen boyu-posu bitmiş, yücelmiş;

Benimse ağzım dilim, şeker gibi yumulmuş kalmış.

Güzeliği, tümden Ay'daki güzellik;

Yoksa tümden zevk mi, neşemi o?

Öylesine tatlı ki ona bakınca şekerden ayırd edemiyorum kendimi de.

Ne diye hangisisin, şu aşkta adın ne diye sorarsın?

A güzelim, dünyanın padişahısın, senin yüzünden ben de dünyanın zevki, neşesi, kesilmişim.

Kadeh gibi sana döküldüm, boşaldım;

Seninle karıldım, birleştim.,

Gördüm ki cana benziyorsun, ben de can gibi gizlendim-gittim.

Hala varsam bas parmağını bana.,

Çünkü kendimi bulamıyorum da ararken parmağımın ucunu dişliyorum ben.

Onun yüzünden mihnetlere (Sıkıntılara) düştüm, kıvranıp duruyorum;

Peşine düştüm, ateş gibi koşuyorum.,

Beni ateş gibi götürdü, yok olup gittim ama kendim gibi iki tane

varlık elde ettim.

                                  ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                  ***

Neler öğrendik;

1. Allah'ın güzel yarattığı, gizlediği Şems Hazretlerini gören Mevlana Hazretlerinin kalbinde oluşan duyguların kaynağında parlaklık oluştuğunu, bu güzellik karşısında susup kaldığını öğrendik.

2. Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerini anlatırken sırları kendi sırlarını açık ettiğini anlayınca sustuğunu öğrendik.

3. Şems Hazretlerinin kendisi olmasa bile hayalinin yol gösterici olarak geldiğini, fakat bundan bahsetmemek için sustuğunu öğrendik.

4. Mevlana Hazretleri üzüntüden bile dersler çıkardığını, bunu öğretene bir şeyler demediğini öğrendik.

5. Şems Hazretlerinin güzelliğinin tümden neşe ve zevk verdiğini tatlılık oluşturduğunu öğrendik.

6. Mevlana Hazretleri kendini Şems Hazretlerine boşaltarak kendinden gizlendiğini, kendini yok ettiğini öğrendik.

                           *

   İşte böyle yaren;

Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerinin canına canını kattığını, kendini kaybedip bulamadığını, peşinden koştuğunu, nereye götürdüyse oraya gittiğini, kendisini iki varlık haline getirdiğini öğrendik, anladık.
                                  *
RAVLİ

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5640 İNCİ BEYİT

 (Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5640.Senin güzelliğine gölgeyim (Işığından göremeyenlere varlığını belirtenim) artık;

Ne yaparsan onu yaparım;

Yersen yerim, oturursan otururum.

Öylesine bir davulcuyum ki sarhoş bir halde meydana çıkmışım;

Davulumu da bayrak gibi, tuğ gibi (Süs olarak) mızrağın ucuna bağlamışım.

Yolda yok olup gitmişsen sus;

Çünkü yokluk susturur adamı.,

Değilmi ki varlıktan kurtulduk, tekrar varlığa çekme bizi.

A şekli olmayan (Allah'ım), güzelliğe bile sığmayan güzelim, senden başka sevgilim yok.

Gönlüm seninle karar bulur, huzura erer (Ruhsal yönden rahatlar)

Alma kararımı a benim dostum.

Cefandan (Yasaya veya vicdana aykırı olarak kötü duruma uğratmandan) hüzünlere (Acılara, üzüntülere, dertlere, sıkıntılara, ıztıraplara) dalıyorum;

Aşkından başka seçtiğim birşey yok;

Bundan başka bir hevesim yok:

Bundan başka ne işim var, ne gücüm.

Yanağın Ay gibi, ne de latifsin (Yumuşak, hoş, ince bir güzelliği olan), ne de padişahsın sen.,

Dayancımsın benim, güveneninsin;

İşim-gücüm seninle düzene girer.

Aşkından başka hiçbir şey kabul etmem;

Saçından başka hiçbir şeye el atmam.,

Bu ahitte ok gibi doğruyum;

Bu savaşta târa (Yıldıza) dönmüşüm;

Feıyad etmedeyim, tele (Yığına, tepeye) dönmüşüm, yok olup gitmedeyim.

Bedenimizi tümden can et;

Tümümüzü madendeki inciye döndür.,

Bağıma-bahçeme neşeden bir kaynaktır, akıt.

Vur dün geceki perdeyi (Müzik aletine) , tümden susmuşum çünkü.,

Senin aşkının ateşindeki hararet yakmış-yandırmış beni, susmuşum artık.

O doğanım ki sarhoşum;

Külah (Avcı kuşun başına geçirilen, avlanacağı zaman çıkartılan başlık) yüzünden tutulmuş-kalmışım;

Külah kalktı mü gözümü açar, yücelere bakarım;

Başıma külahı giydirdiler mi susar-kalırım.

                                       ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                      ***

Neler öğrendik;

1. Mevlana Hazretlerinin Allah'ın ışığının üzerine vurduğunu göremesek bile bu ışığa gölge oluşturan kişi olarak anlayabildiğimizi öğrendik.

2. Mevlana Hazretleri Allah'ın dediklerini yaptığını, ne yaparsa aynen yaptığını öğrendik.

3. Mevlana Hazretleri sarhoşcasına ortalığa çıkıp Allah'ın buyruklarını bayrak olarak topluluğa gösterip etrafında topladığını öğrendik.

4. Mevlana Hazretleri varlık âleminden yokluk âlemine gittiğini, tekrar varlık âlemine dönmek istemediğini öğrendik.

5. Mevlana Hazretlerinin sevgilisinin Allah olduğunu, Allah'ın kendisine sevgili olarak gördüklerine de hazretin aşık olduğunu öğrendik.

6. Mevlana Hazretleri kalbinde oluşan duygularının kaynağının Allah olduğunu, onun kendisine ne şekilde davranmasından hoşnutsuzluk duymadığını, başka bir alana kaçmadığını öğrendik.

7. Mevlana Hazretlerinin sermayesinin aşk olduğunu, bu kararla güvencini, dayancını, savaşını, uğraşısını yaptığını öğrendik.

8. Mevlana Hazretleri Allah'tan kendisini tümden can etmesini, değerli bir hale getirmesini çevresini güzelleştirmesi için dua ettiğini öğrendik.

                             *

   İşte böyle yaren;

Mevlana Hazretleri kendini padişahın elinde başına külah geçirilmiş, iple tutulan, leşe konmayan avcı kuş şahin gibi gördüğünü, külahı çıkarıldığı zaman avın başlayacağını, başında külah olunca susup kaldığını öğrendik, anladık.
                                  *
RAVLİ

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5630 İNCİ BEYİT

 (Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5630. Herkes (İşini iyi bilen, yetenekli kimse bile olsa) er olup (Yiğitlik, kahramanlık edip) gelmez;

Görünse de dayanmaz.,

Bana sen gel, Ab-ı hayat (Olgun biri bile olsam hayvani bir hayata mahkum olmamdan aklımı kurtararak dirilten) sensin bana;

Senden kaçmama, sana dayanmama imkan yok.

Sen, bana öylesine bir ölümsüz cansın ki yaşayış kadehini sunarsın..

Sen bana öylesine bir bağış defınesisin ki adımı yoksul takarsın.

Hele yeter, hele yeter, sus;

Can sesini azalt, dağım ben çünkü ses değilim;

Kalemim ben, kalem gıcırtısı değil.

Feilatun, fellatun, fellatun, fellatun;

Herşeyi söyle:

Fakat adı-sanı (Tanınmış) yayılmış padişahlar padişahımdan bahsetme, ona dair bir soluk bile üfürme.

Vur o tatlı perdeyi (Müzik aletini çalma tekniğine), senin o tatlı perdenle sarhoşum.,

Ey sarhoşların Hatem'i (Cömerti), elime koca sağrak (Tanrı şarabı dolu kadehi) sun.

Hele a sarhoşların sakıysi (İnsan ruhuna Allah'ı sevdiren, Allah nuru saçan kişi);

Kavgaya girişmişim de ansızın, ama bilmeden kaç kadeh kırmışım;

Kızıp da yüzünü çevirme benden.

Kendisine yüzlerce testi sunulanın kadehi kırılmış;

Nesi azalır ki?

Senin gibi ben de yoka-yokluğa tapmadayım (Çok değer vermişim);

Kır-gitsin varlık şişesini (Güvenip bağlandığın dünya malının ayak bağı olduğunu bilerek bırak)

Kimsin diye sorma bana;

Sun (İkram et) o altı (Yukarı-aşağı, sağ, sol, ön, arka) yönlü kadehi, sarhoş oldum mu kimim, ne biçim kimseyim, görürsün.

Şaraba tapma yüzünden sarhoşluk denizine daldım-gitti..

Senin arkandan sıçradım, denize daldım;

Artık şaşırıp kalmışsam ne arıyorsun beni?

A hoca baba, hiç çekinmeden sun bugün.,

Gussanın damarını kopardım;

Gamdan (Dert)- gussadan (Kederden, tasadan, kaygıdan) kurtuldum-gitti.

                                ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                              ***

Neler öğrendik;

1. Her kişinin cesaret edip Mevlevi öğretisine yiğitlik edip gelemeyeceğini, gelse bile dayanamayacağını öğrendik.

2. Mevlana Hazretleri; kendi öğretisine gelen kişi olgun olsa bile onun hayvani akıla mahkum olmuş olduğunu bildiğini, aklını hayvani akıldan kurtaracağını, bu öğretiye dayanmak, kaçmamak gerektiğini öğrendik.

3. Şems Hazretlerinin ölümsüz bir cana sahip olduğunu, bağışlarda bulunan kişi olmasına rağmen adını yoksul olarak taktığını öğrendik.

4. Sözlerle anlatılan, boş sözler söylemediğini, Mevlana Hazretlerinin yüce bir dağ olduğunu, Şems Hazretlerinin sunuşlarıyla aşk sarhoşu olduğunu öğrendik.

5. Mevlana Hazretleri Şems Hazretleri gibi aynı değerlere sahip olduklarını öğrendik.

6. Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerinin daldığı hakikat denizine daldığını, şaşırıp kaldığını öğrendik.

                       *

   İşte böyle yaren;

Mevlana Hazretleri Şems Hazretlerinin yolunu izlediğini, onun hakikat denizine daldığını, dertten, kederden, kaygıdan, kurtulduğunu öğrendik anladık.
                           *
RAVLİ

DİVAN-I KEBİR 7-8 CİLT 5620 İNCİ BEYİT

 (Mevlâna hazretleri Şems Hazretlerini anlatıyor)

5620. Kime benziyorum, kime?

Dünyanın usturlapıyım (Gök cisimlerinin yükseltisini ölçen biriyim);

Gökyüzündeki bütün şekilleri bir-bir kabul eder-benimserim ben.

Anlamlar (Bir kelimeden, bir sözden bir davranış veya olgudan anlaşılan şey, bunların hatırlattığı düşünceler) dağının arkasından aşk bayrağı doğar, yükselir;

Bayraktar görünür de gamdan, gussadan (Üzüntüden, sıkıntıdan) kurtarır beni.

Seher çağından (Güneşin doğmadan önceki zamanından) kaçarsam gerçekten de bil ki yarasayım ben.,

Zarardan kaçarsam iyice bil ki körüm ben.

Bir yelden (Rüzgârdan) kaçar-gidersem saman çöpüne dönmüşüm, yele maskara (Gülünç duruma düşmüş) olmuşum-gitmiş;

Ağız, beni kabul etmezse and olsun Tanrı'ya hamım (Beklenilen olgun davranışları gösteremeyen), hamurum (İyi bir öze, mayaya sahip değilim).

Dünya güneşi gibi geçici bir günün padişahı değilim ki öleceğimi düşünmiyeyim de beyim ben diyeyim.

Ne gökyüzüne benzerim;

Ne çark urur-dönerim..

Ne kuşa benzerim;

Ne pilicim;

Ne Mirrih (Merih) gibi silah çekerim;

Ne Ay gibi yarı-buçuk ( Baştan savma, üstünkörü) vezirim.

Gözetip koruyanım sensin, dostum sen.,

Benim gibi bir kişi hor olamaz.,

Halka karşı değersizim, az bir değerim var;

Fakat senin katında çokların da çoğuyum, değerlerin de değeri.

Beni satın almasınlar diye herkesten hünerimi gizlerim.,

Senden başka bir bey, beni satın almasın diye de yüzlerce ayıplara bürünür, topallar-dururum.

Ciğerden-yürekten başka birşey yemem;

Aslanın ciğerinin köşesiyim çünkü.,

Parslar gibi (Sinsi hareket edip saldıran) aşağılık bir yaratık değilim ki peynir, gıda olsun bana.

Yalımlardan (Alevlerden), kıvılcımlardan kaçmam;

Altınım (Paslanmam, oksitlenmem, çürümem, değerimi yitirmem), kalp (Sahte) değilim ben...

Bu ülkede yüce bir beyim;

O yüzden tehlikelerden ürküp kaçmam ben.

                                    ***
DİVAN-I KEBİR 7 CİLT MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN HAZIRLAYAN: ABDULBAKİ GÖLPINARLI KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI/1385
                                   ***

Neler öğrendik;

1. Mevlana Hazretlerinin gök cisimlerinin zaman içinde insanlara etkilerinin ölçtüğünü ve etkisini kabul ettiğini öğrendik.

2. Anlamların, düşüncelerin, olguların üzüntü dağı oluşturduğunu, bu dağın arkasında aşkın yüksek etkilerinin görüleceğini, aşkın üzüntülerin, sıkıntıların baskısından, zorlamasından kurtaracağını öğrendik.

3. Seher çağının etkisi ve verdiklerinden kaçanın ışıktsız ortamda, aydınlanmadan yaşam süreceğini öğrendik.

4. Zarar görmekten kaçanın kör hükmünde olduğunu öğrendik.

5. Zamanın esen rüzgârından korkup kaçan gülünç duruma düşeceğini, ham kişi ve iyi bir öze sahip kişi olacağını öğrendik.

6. Mevlana Hazretlerinin gelip geçici olmadığından ölümden korkmadığını öğrendik.

7. Mevlana Hazretlerinin kolayca tanımlanamayacak ve birine benzetilecek biri olmadığını öğrendik.

8. Mevlana Hazretleri kendisini satın almaya kalkışılmasın diye çok yeteneklerini gizlediğini öğrendik.

   Mevlana Hazretlerinin gıdasının yiğitlik, cesaret kaynağı olan yerden beslendiğini öğrendik.

                                 *

   İşte böyle yaren;

Mevlana Hazretlerinin değişecek, değerini kaybedecek, korkup kaçacak, hakiki bir bey olduğunu öğrendik, anladık.
                                     *
RAVLİ