Mutasavvıflara göre ilahi
tecelli ve nurlardan mahrum kalmış bir ruh veya kalp ölüdür.
Bu nedenle hayat kavramı tasavvufta ilahi tecellilere mazhar ruhun bu sayede kavuştuğu yeni yaşama tarzı anlamında kullanılmaktadır.
Gerçek hayat gönül hayatıdır.
Bu hayata ancak nefsin
öldürülmesiyle ulaşılır.
Ölmeden önce ölmekle başlayan
bu hayata sufiler ikinci hayat adı verirler.
“Rabbimiz!
Bizi iki defa öldürdün, iki
defa dirilttin” (Mümin, 40/11)
Mealindeki ayetinde geçen
ikinci dirilmeden maksat sufilere göre bu hayattır.
Bu yolda ölümsüzlüğe erişmeye
de (Aynü’l - hayat) denilmektedir.
Yüce Allah’ın sübüti
sıfatlarından biri olup, Allah’ın hayat sahibi ve ölümsüz olması anlamına
gelir.
(Doç. Dr. İsmail Karagöz
çalışması. D.İ.B. Dini Kavramlar Sözlüğü)
*
HAYYYaşamak, canlı olmak anlamındaki “H-y-y “ kökünden türeyen Hayy;
Canlı, diri, yaşayan demektir, ölümün zıddıdır.
Allah’ın sıfatı olan Hayy,
yaşayan, ölümlü olmayan demektir.
Hayy kelimesi hem Allah için
hem diğer canlılar için kullanılmıştır.
“Her canlı (Hayy) şeyi sudan
var ettik”
(Enbiya, 21/30)
Allah’ın dışındaki varlıklar
için kullanılan Hayy, ölü anlamındaki mevt kelimesinin zıddı olarak
zikredilmiştir.
(Al-i İmran, 3/27)
İnsan, hayvan, bitkiler ve
diğer hastalıklarda canlılığı var eden de yok eden de Allah’tır.
Allah’ın canlı-diri oluşu kendindendir.
O ölmez, “Ölmeyen diriye güven”
(Furkan, 25/58)
Hayy kelimesi 5 ayetin üçünde
kayyum sıfatıyla birlikte geçmiştir.
“O Allah ki O’ndan başka ilah
yoktur. O diridir. Ondan başka ilah yoktur”(Mümin, 40/65)
Varlığı vacip olan Allah’ın
Hayy sıfatı, O’nun ezeli ve ebedi olduğunu ifade eder.
O’nun evveli ve sonu yoktur.
O hep diridir, diri olmaya devam edecektir.
O’nun sonu yoktur.
Diğer canlıların evveli ve
sonu vardır.
“Yeryüzünde bulunan her şey
yok olacaktır.
Yalnız celal ve ikram sahibi
Rabbi’nin zatı baki kalacaktır”(Rahman, 55/26-27)
Bütün yaratıklar fani sadece
Allah bakidir.
O’nun dışında her canlı
ölecek ve O’na dönecektir.
Hayy ismi, Tirmizi ve İbn
Mace’nin el-esmaü’l-hüsna ile ilgili rivayetle geçmiştir.
(Tirmizi, Deavat,83; İnb
Mace, Dua, 10)
*
RAVLİ
