Onun hizmet ve yaltaklanması
Seyyid’in hoşuna gitti, ona bir yardımda bulunmak istedi.
Fakat o ihtiyar başka birine
de aynı şeyleri yaptı.
Seyyid:
“Bu herif bir hamam lifi ve
lahım süpürgesi imiş” dedi ve eline bir dirhem koyup dışarı çıktı.
***
ARİFLERİN MENKIBELERİ, Şark
İslam Klasikleri 29, Ahmet Eflaki, M.E B. YAYINLARI 489
***
Yaren,
Temyiz ehlinden olan Seyyid
hazretlerinin zan etmesi ve gözlemle temyiz ederek kendi görüşünü düzelttiğini
öğrendik.
Yaren yanlışa herkes düşer.
Temyiz yeteneği olan farkına
varır ve yanlıştan döner.
TEMYİZ
Yaren önce bu yeteneğin
kazanılması için nasıl algıladığımızı ve nasıl işlem yaptığımızın bilincine
varmamız ve nelerin hataya götüren durumlar olduğunu bilmeliyiz.
Çağrışım olgusu, düşünceler
arasındaki mantıksal bağdan ayırt edilmelidir.
Çağrışımda mantıksal bir bağ
yoktur.
Davranışlar, düşünceler ve
kavramlar belli koşullar altında birbirini çağırır; benzerlik, karşıtlık, yer
ve zaman birliği nedenleriyle birbirlerini bilinç alanına çekerler.
İradenin direncine rağmen
çağrışımlar olur.
Tüm ruhsal yaşam
çağrışımlarla oluşmaktadır ve çağrışımlar beyin titreşimlerinden meydana gelir.
Çağrışım ansal bir işlemdir,
bu parçalı bilgiyi tek yanıyla ele alıp bütünleştirmek ve bilginin bütününe
götürmek soyut ve yanlış sonuçlar verir.
*Çağrışımın büyük yanılgısı
onu bütün ruhsal yaşama yaymak, bütün ruhsal olayları onunla açıklamaya
çalışmak ve onu tümüyle ruhsal bir olay olarak nitelemektir.
Çağrışımın üç yasası:
1.
Benzerlikle
çağrışım.(Biçim, renk, işlev bakımından birbirine benzeyen iki bilinç durumunun
birbirini çağırması durumudur)
2.
Bitişiklik
çağrışım. Birbirinin ardından olmuş bulunan iki bilinç durumunun birbirini
bağlılıklarını dile getirir ve ötekini bilince çağırır.
3.
Karşıtlık
çağrışımı.(zıddıyla çağrışım)
İyi bir belleğe sahip olmanın
sırrı, saklayabildiğimiz her olayda çeşitli ve pek çok çağrışımlar kurabilecek
hünerdir.
1.
Ayırmak.(
Gelişme, öğrenme, hatırlama, unutma, düşünme, güdülenme, çatışma, coşku, duygu,
dikkat, algı, işitme, görme ve Vb.
bireysel ayrımlar yapma.) (Cins ayrımı, yaş ayrımı, ırk ayrımı, çevre ayrımı,
uğraşı ayrımı Vb.) (Etkiye tepki göstermek hızı olarak)
2.
Bir kimseyi
diğerinden üstün tutmak.
3.
Benzer olarak görmeden,
ayırımlar yaparak aradaki farkı anlamak.
4.
İyi ile kötüyü
ayırmak.
5.
Faydalı ve
zararlıyı ayırmak, anlayarak akıl erdirmek.
6.
Anlama, düşünme
ve ona göre davranma yeteneğinin olması.
7.
Herhangi bir
eylem ya da çözümün gerçekler karşısında işe yarayıp yaramayacağını kestirmek
için sınama yapılması.
8.
Biçimler ve
düşünüler arasındaki ayrılıkları ve bağlantıları anlamak.
9.
Akıl ve bedeni gelişmesine
bağlı olarak değerlendirmek
10.
Haklarını bilmek
ve bu hakları kullanmaya elverişli olmak.
*
RAVLİ
